Oplenac – Centar srpske tradicije i istorije

Brdo Oplenac se nalazi u Topoli, oko 80 kilometara od Beograda, a danas je najpoznatije kao domaćin mauzoleja porodice Karađorđević. Odvojiti jedan dan za obilazak ovog dela Srbije može veoma da ulepša i obogati jedan prolećni vikend…

Tekst & Foto: KROV.RS

Topola je mesto sa oko 5.000 stanovnika koje je od Beograda udaljeno nepunih 80 kilometara, a najpoznatije je po brdu Oplenac na kojem se nalazi mauzolej porodice Karađorđević. Knez Aleksandar Karađorđević je ovde podigao prve vinograde, koji su i danas tu, a kralj Petar I Karađorđević je počeo zidanje crkve mauzoleja i celog istorijsko memorijalnog kompleksa koji je potom postao Zadužbina Karađorđevića na Oplencu. Danas kompleks obuhvata pored crkve Svetog Đorđa, Mauzoleja srpske kraljevske porodice, kraljeve vinograde, muzej popularno zvani Vinogradareva kuća, kuću Kralja Petra, kraljevu vilu, kraljičinu vilu, Karađorđevu crkvu, spomenik Karađorđu i hotel.

Svakako najimpresivnija je crkva Svetog Đorđa koja se nalazi na najvišoj tački Oplenca. Godine 1903. Kralj Petar I Karađorđević je izabrao mesto 337 metara visoko, na vrhu Oplenca, kao lokaciju za svoju zadužbinu, crkvu Sv. Đorđa. Tokom maja 1910. godine započeta je gradnja crkve, prema planovima Koste J. Jovanovićaa radovi su privedeni kraju u jesen 1912. godine. U zatišjima između Balkanskih ratova 1913. godine i Prvog svetskog rata 1914. godine, nastupio je zastoj u izgradnji crkve. Kada je Austrougarska okupirala Srbiju, pred zimu 1915. godine, crkva je bila izložena pljačkanju – skinut je i odnet bakarni pokrivač sa krovova, kao i bakarna ukrasna oplata sa portala i zvona. Pod izgovorom da tu može biti sklonjena važna arhiva, okupatori su oskrnavili grobove u kripti.

DSC_1620

DSC_1654

DSC_1680

DSC_1688

Po povratku u oslobođenu Otadžbinu i stvaranju Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, Kralj Petar nije dočekao da vidi svoju zadužbinu konačno završenu. Umro je 16. avgusta 1921. godine, a njegov naslednik, Kralj Aleksandar I Karađorđević, lično se starao o njenom završetku. Crkva je ponovo osveštana 1930. godine. Malo je reći da je crkva Svetog Đorđa impresivan objekat, a raskoš mozaika u kripti ostavlja bez daha. Ceo mozaik sastoji se od 725 slikanih kompozicija, na kojima se nalazi 1.500 figura. Ukupna površina mozaika je 3.500 kvadratnih metara, sa 40 miliona raznobojnih staklenih kockica, koje imaju 15.000 raznih nijansi. Bez obzira na doba godine obilazak crkve Svetog Đorđa i kompleksa oko nje predstavlja pravi odmor za dušu i telo.

U podnožju Oplenca nalazi se Karađorđeva crkva. Vođa prvog srpskog ustanka, obnovitelj srpske države i njen prvi monarh, Karađorđe Petrović, je po ugledu na srednjevekovne srpske vladare podigao svoju zadužbinu, crkvu Sv. Bogorodice. Gradnja je počela 1811. godine i iste godine su građevinski radovi i završeni, a i danas se u dvorištu crkve nalazi spomenik Karađorđu.

Marićevića jaruga

Iako na Aranđelovačkoj opštini, nedaleko od Topole nalazi se mesto Orašac. U ovom mestu je sklopljen dogovor o kretanju u Prvi srpski ustanak u novembru 1803. godine, a ustanak je podignut na Sretenje 15. februara 1804. godine u Marićevića jaruzi. Tu se danas nalazi Memorijalna česma podignuta 1954. godine, povodom obeležavanja 150 godina od ustanka. Neposredno iznad jaruge se nalazi i mala crkva, a ovaj kompleks je prepoznatljiv i po Memorijalnoj školi koja dominira platoom ispred Marićevića jaruge, a u čijem dvorištu je 2004 godine na 200-godišnjicu od Prvog srpskog ustanka Karađorđu od belog mermera podignut spomenik.